XIII. APSAT TOPAKETA 2025

Harri lehorrerako eta arkitektura tradizionalerako elkartea

Harri lehorrari buruzko jardunaldiak (XIII. APSAT topaketa 2025) 2025eko azaroaren 14tik 16ra egingo dira Andorran, eta helburu dute harri lehorra eta arkitektura tradizionala babestea eta horren berri ematea. Honako honetan, Interreg POCTEFA Petra proiektuarekin elkarlanean egingo dira jardunaldiak. Pirinioetako harri lehorrezko arkitektura-ondarearen garrantzia azpimarratzeko eta hura sustatzeko kultura-proiektua da Petra. Petra proiektuaren % 65 Europak kofinantzatu du, Interreg V-A Espainia-Frantzia-Andorra (POCTEFA 2021-2027) programaren bidez. POCTEFAren helburua Andorra, Espainia eta Frantzia herrialdeen arteko mugaldean integrazio ekonomikoa eta soziala sendotzea da.

Arkitektura-elementuak eta oso bereziki erro tradizionalekoak ez dira iraganeko baliabideak; aitzitik, oraingo eta geroko aukera dira, eraikuntza modernoaren alternatiba direnez gero. Aukera jasangarria dira gaur egun, bai maila ekonomikoan, bai ingurumenekoan; horren zalantzarik ez dago.

Harri lehorra eta arkitektura tradizionala kultura- eta paisaia-ondarearen ezinbesteko elementuak dira. Mendiko, lautadako eta kostako paisaiak modelatu dituzte eta denboran zehar toki horietan bizi izan den jendearen bizimoduen lekukotza biziak dira. Hori dela eta, 2018an, «Harri lehorraren artea: ezagutzak eta teknikak» nazioarteko hautagaitza gizadiaren kultura-ondare immaterial izendatu zuen UNESCOk –Andorran ere aintzatespen hori jaso zuen 2024an–. Eraikuntza horiek balio izan dute natura-baliabideak aprobetxatzeko. Gainera, biodibertsitatea bermatu dute eta nekazaritza eta abeltzaintzarako baldintzak hobetu dituzte.

Jardunaldiak hiru arlo nagusitan banatzen dira:

1. Ondarea ikertzea. Harri lehorreko eraikuntzari lotutako azterketa, inbentarioa, katalogazioa, paisaia, kontserbazioa eta hiztegia.
2. Prestakuntza eta egiten jakitearen transmisioa. Prestakuntza, dela arautua dela arautu gabea, eraikuntza-teknika tradizionalak aplikatzeko jardunbide egokiak bermatzeko ezinbesteko tresna gisa ulertuta.
3. Arkitektura eta eraikuntza tradizionala. Teknika eta material tradizionalak erabiltzea, bai obra berrirako direnak bai egitura historikoak birgaitzeko direnak.

Azaroaren 16an (igandea), goizean, azken edizioetan bezalaxe, mahai-inguru bat egingo da jende guztiarentzat. Kataluniako Gremi dels Margers^[1] (AGMC) elkarteak antolatuko du. Gainera, XIV. topaketaren (2027) egoitza aurkeztuko da eta V. Harri Lehorra saria emango dio APSATek harri lehorrari buruzko lanean garrantzi nabarmena izan duen entitate edo pertsonari.

^[1] Ezponda-egileen gremioa.

Jardunaldietan, akademiko gonbidatuek hitzaldiak emango dituzte eta, horiez gain, komunikazioak antolatu dira, hiru arloen arabera.

Komunikazio bat aurkeztu nahi dutenek haren laburpen bat bidali behar dute (500 karaktere zuriuneak kontuan hartuta) 2025eko ekainaren 30a baino lehen helbide honetara: contacte_patrimoni@govern.ad. Katalanez, gaztelaniaz edo frantsesez idatz daitezke.

Testu osoa 2025eko uztailaren 31 baino lehen bidali behar dute egileek. Hiru hizkuntzetako edozeinetan idatz ditzakete.

Batzorde Zientifikoak berrikusi eta onetsiko ditu testuak. Emaitzak 2025eko abuztuaren 31n argitaratuko dira. Laburpenak laburpenen liburuan argitaratuko dira; webgune honetan bertan kontsultatu ahalko da.

Egile baieztatuek PowerPoint formatuko aurkezpen bat bidali beharko dute, ahozko komunikazioaren osagarri, urriaren 31 baino lehen.

Parte-hartzaile hautatuek nahitaez parte hartu beharko dute jardunaldietan aurrez aurre, komunikazioak aurkeztu nahi badituzte.

Josep Miquel Martí Rom

Associació de la Pedra Seca i l'Arquitectura Tradicional (APSAT)

Isabel de la Parte Cano

Departament de Patrimoni Cultural d'Andorra (PCA)

Amalia Sanz Bonet

Institut per al Desenvolupament i la Promoció de l'Alt Pirineu i Aran (IDAPA)

Idoia Arauzo González

Comunitat de Treball dels Pirineus (CTP)

Adrià Sánchez Calvillo

Universitat de Lleida (UdL)

Amal Beraich

Parc naturel régional Pyrénées ariégeoises (PRPA)

Patricia Heiniger-Casteret

Université de Pau et de Pays de l'Adour (UPPA)

Alejandro Asín Langa

Comarca de Sobrarbe

Christelle Frau

Parc naturel régional des Pyrénées catalanes (PNRPC)

Josep Maria Fortià Rius

Associació de la Pedra Seca i l'Arquitectura Tradicional (APSAT)